“Moeilijke doelgroepen?” Die term willen we niet meer gebruiken. Want het is toch niet de schuld van een doelgroep dat ‘wij’ communicatieprofessionals ze (nog) niet weten te bereiken? Maar er zijn zeker groepen in de samenleving waar we méér moeite voor kunnen en willen doen. Hieronder vind je een korte samenvatting van de kennis die we hebben uitgewisseld tijdens de LCNK-bijeenkomst op 26 oktober.

Recept 1: Bekijk het sfeerverslag door Gwen Jansen 

Co-dagvoorzitter Gwen Jansen van Milieu Centraal vatte de dag samen in een mooie vlog van vier minuten.

Bekijk de vlog van de netwerkbijeenkomst

Recept 2: less is more

Veel communicatie van de overheid en non-profit organisaties bereiken relatief kleine groepen. Groepen die al klimaatbewust zijn, die digitaal vaardig zijn en goed Nederlands spreken. Groepen die weten hoe ze een subsidie moeten aanvragen of iemand kennen die wil helpen. Maar zelfs deze groepen vinden niet altijd wat ze zoeken. Want er is zo véél communicatie. Van zó veel verschillende afzenders.
Dus dit tweede recept is makkelijk. Wees kritisch op de hoeveelheid campagnes, middelen en initiatieven voor groepen die al een energielabel B en een hybride auto hebben. Zij weten de informatie voor die volgende stap in de verduurzaming wel te vinden en/of te financieren. Zo hou je tijd over om met andere doelgroepen in contact te komen.

Recept 3: investeer in het gesprek in plaats van in drukwerk

“Willen jullie onze brief of folder in het Engels, Pools of Arabisch laten vertalen?” Het is een vraag die veel communicatie-afdelingen krijgen, bijvoorbeeld bij woningcorporaties. De vraag is logisch als Nederlandstalige communicatie geen vruchten afwerpt. Maar ervaringsdeskundigen waarschuwen: zij komen stapels ongelezen folders tegen in appartementencomplexen. Oók als deze in de eigen taal van de bewoners geschreven zijn. Begin dus liever met een gesprek en gebruik dan bijvoorbeeld een vertaalapp op je telefoon.

Bekijk het overzicht van vertaalapps

TIP: wil je toch een brief sturen om belangrijke informatie te delen? Houd er dan rekening mee dat deze bij veel bewoners onderop de stapel blijft liggen. Het kan helpen om het adres met de hand op te schrijven of om de tekst BELANGRIJK op de envelop te printen. 

Recept 4: communiceer vanuit vertrouwde kring

We gaan dus in gesprek met bewoners. We willen erachter te komen of ons project of aanbod aansluit bij het leven en de behoeften van de bewoner(s). We willen lokale kennis ophalen en de betrokkenheid vergroten. “Maar daar hebben we toch veel te weinig tijd voor?” , zeggen veel vakgenoten. Want de subsidieregeling sluit over vier maanden of de besluitvorming moet vóór het zomerreces door de gemeenteraad. Daarom enkele adviezen: 

1. Als communicatieprofessional mag je best tegengas geven bij je projectleider of bestuurder. Het bouwen aan vertrouwen kost tijd en een slechte, gehaaste start helpt daar absoluut niet bij. Vraag dóór: zit er nog rek in die harde deadline? 
2. Je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden. In elke wijk zijn ‘informele leiders’ die vertrouwen of aanzien hebben in de buurt. Mensen die een sleutelfunctie hebben tussen professionele organisaties (gemeente, corporatie) en bewoners. Mensen die buurthuizen, buurtwoonkamers, bibliotheken of servicebureaus runnen. Kerken of moskeeën met een buurtfunctie. Rolmodellen zoals sporters of muzikanten. Lokale ondernemers van het koffiehuis of de dansschool. 
3. Hoe je in contact komt met dit soort ‘sleutelfiguren’? Stap gewoon over de drempel(vrees) en loop eens binnen bij een buurthuis of vereniging voor een kop koffie. Stel vooral vragen en peil of er interesse is om samen te werken. Houd ook de agenda in de gaten: soms zijn er speciale activiteiten voor vrouwen, voor ouderen of juist voor kinderen. 
4. Kijk ook welke vertrouwde netwerken er al actief zijn in jouw omgeving. Er zijn landelijke organisaties die je verder kunnen helpen, zoals de Alliantie Inclusieve Energietransitie of LSA Bewoners. Veel gemeenten hebben energiefixteams of ‘buitenboordmotoren’ zoals Duurzaam Den Haag.

TIP: Er is terecht veel aandacht voor wijken waar de leefbaarheid en de veiligheid onder druk staan. Met relatief simpele maatregelen kunnen mensen hun energierekening verlagen en het comfort in hun woning vergroten. Maar ook in wijken met grote koopwoningen uit de jaren ’30 is een intensieve aanpak nodig om bewoners te informeren over verduurzaming. Vorige winter waren rekeningen van 2000 euro per maand geen uitzondering, terwijl (oudere) bewoners geen idee hadden hoe hun thermostaat werkte. Verdiep je ook in deze wijken in hun vertrouwde kring: misschien de bridgevereniging?

Heb je vragen over communiceren vanuit vertouwde kring? Neem contact op met Gwen Jansen van Milieu Centraal: gwen.jansen@milieucentraal.nl 

Recept 5: Een divers team als basis voor inclusieve communicatie

Als we als communicatieprofessionals beter willen luisteren, vaker ons kantoor uitgaan en in gesprek willen met allerlei bewoners, dan is het extra belangrijk om te zorgen voor diversiteit in het team. We gaan ervan uit dat hier al aandacht voor is, maar toch zien we – ook tijdens de LCNK-bijeenkomst – nog best een homogene groep. Dit begint al bij de vacature. Is het écht nodig dat al je collega’s communicatie gestudeerd hebben aan de universiteit? Dat iedereen weet ‘hoe de hazen lopen’ in de publieke sector? Of ga je liever op zoek naar iemand die de menselijke maat in het oog houdt?

Recept 6: Maak je eigen recept met onderstaande ingrediënten voor klimaatcommunicatie

• Zorg dat de basis op orde is: bijvoorbeeld met een kernboodschap die je in verschillende uitingen kan doorvertalen.
• Buig het narratief van verlies om in vrijheid, geluk en status en perspectief.
• Denk na over je timing. Wanneer ben je te vroeg? Wanneer ben je te laat? Wat zijn natuurlijke momenten?
• Woorden doen ertoe, dus kies ze zorgvuldig. Noem bewoners niet ‘kwetsbaar’ of hun leefomgeving een ‘probleemwijk.’
• Het gesprek starten is niet eng: ga het gewoon doen!
• Durf de regie los te laten. Verplaats je in de bewoner voor een gelijkwaardig gesprek. 
• Blijf kennis uitwisselen: bijvoorbeeld leerkringen over specifieke thema’s.
• Goede rolverdeling tussen technisch specialisten en collega’s met de beste sociale vaardigheden (het een sluit het ander natuurlijk niet uit).
• Bedenk goed wat je komt ‘brengen’? Welke meerwaarde heeft jouw voorstel voor de doelgroep? Een tegoedbon in een plaatselijke winkel kan effectiever zijn dan een ingewikkelde kortingsregeling, ook al is het bedrag lager.
• Betrek je bewoners bij beleid of een advies? Wees dan duidelijk over wat je verwacht en wanneer. En vergeet de terugkoppeling achteraf niet.
• Verwacht niet dat sleutelfiguren bewoners die zich voor jouw project inzetten dit altijd maar gratis doen. Voer een open gesprek over het vergoeden van tijd, kosten of het aanbieden van een opleiding.  
• Voeg aan elke uitnodiging deze zin toe: “is het voor u lastig om naar de locatie te komen? Neem dan contact met ons op en dan gaan we u helpen”.
• Organiseer je een bijeenkomst? Geef de deelnemers een plantje of duurzaam kookboek mee.
• Geef je bijeenkomst een creatief tintje, bijvoorbeeld “Het Bespaartheater”.
• Is jouw (participatie)project afgerond? Bedenk dan hoe je de relatie met de omgeving kan bestendigen en het vertrouwen geleidelijk kan opbouwen.

Recept 7: Laat je inspireren door vakgenoten

1. Eten verbindt en ontmantelt: de Participatie Keuken zorgt voor ontmoetingen die ‘smaken naar meer’: www.participatiekeuken.nl
2. De Nationale Klimaatweek ging dit jaar van start in de Rotterdamse wijk Mathenesse. Filmmaker Oscar Langerak maakte samen met zijn mede-bewoners een videoclip en een reportage van het bezoek van de minister.
3. In ‘Koken zonder gas’ staan heerlijke recepten voor en door bewoners van de H-buurt in Amsterdam Zuidoost en handige tips over elektrisch koken.
4. De buurtbijeenkomsten van het project Nieuwe Energie en Groen in Molenwijk zijn omgedoopt tot het ‘Spekkoekoverleg Molenwijk.
5. De Gemeente Den Haag geeft subsidie als je aardgasvrij wilt koken, onder andere in de wijk Mariahoeve.
6. De service designers van Zeewaardig delen de lessen uit twee jaar experimenteren met een ontwerpende aanpak in de Rotterdamse wijk Reyeroord.
7. In de mini-serie Help, mijn tuin heeft tegels! gaat Rotterdamse een tuinfluencer op bezoek bij mensen met Tegelschaamte om ze in mum van tijd van hun tegels én tegelschaamte af te helpen.
8. De energieke gemeente helpt gemeentemedewerkers met concrete handvatten voor het betrekken van bewoners en voor het creëren van intern draagvlak. Bekijk ook de andere tools van TNO.
9. Wil je een actie organiseren om inwoners bewust te maken van de gevolgen van klimaatverandering? Dan kan deze toolkit je helpen om van je actie een succes te maken.
10. De Ons Water Leefstijlvinder geeft inzicht in de leefstijl van jouw doelgroep op het gebied van klimaatverandering en waterbeheer.
11. De leeromgeving voor participatie bij duurzaam opwekken heeft verschillende tips en tools voor communicatie professionals.
12. De NCTV ontwikkelde een handreiking voor risico- en crisiscommunicatie met aandacht voor de behoeften van specifieke doelgroepen.
13. Wetenschappers geven antwoord op al je vragen over klimaatverandering.
14. De gemeente Leusden deelt daar Handreiking participatie met vakgenoten. Stuur een mail naar gemeente@leusden.nl om deze aan te vragen.
15. Leestip: Equity, Exclusion and Everyday Science Learning van Emily Dawson.
16. Kijktip: aflevering van de ‘Wereld van Dutch Design’ over de kracht van de wijk Delfshaven.

Wil je nog iets toevoegen aan dit overzicht? Stuur dan een e-mail met tekstvoorstel naar onze communitymanager Evy Jansen. 

Met dank aan: