Gemeenten en bewonersinitiatieven vullen elkaar aan in samenspel

20-04-2020 455 keer bekeken

Gemeenten en bewoners weten elkaar steeds beter te vinden in de duurzame opgave. Dit artikel geeft een verkenning van de samenwerking tussen gemeenten en bewonersinitiatieven in de energietransitie.

‘Top-down’ en ‘bottom-up’ als ingrediënten voor de energietransitie

De verkenning ‘Veranderend samenspel’ biedt een nuancering van het beeld dat de energietransitie ‘top-down’ óf ‘bottom-up’ georganiseerd moet worden. In plaats daarvan toont het hoe in praktijk en theorie zowel gemeenten als bewonersinitiatieven verschillende rollen en verantwoordelijkheden hebben, en elkaar daarmee aanvullen en versterken.

Een groeiend aantal mensen en partijen in Nederland komt in beweging om ervoor te zorgen dat we duurzame energiebronnen kunnen gebruiken en zo min mogelijk energie hoeven te gebruiken. Er worden Regionale Energiestrategieën en Transitievisies Warmte opgesteld om van het aardgas af te gaan. Vaak wordt genoemd dat de deze en andere activiteiten in de energietransitie ‘top-down’ of juist ‘bottom-up’ georganiseerd moet worden. Maar deze twee beperkte smaken doen geen recht aan het samenspel tussen gemeenten en bewonersinitiatieven dat in veel gemeenten al plaatsvindt.

Samenwerking in praktijk van grotere en kleinere gemeente

Wij verkenden daarom twee praktijkcasussen uit een grotere en kleinere gemeente (Arnhem en Gemert-Bakel, kern Elsendorp) waarin gemeenten en bewonersinitiatieven samenwerken aan de energietransitie. Wij gingen op zoek naar hoe gemeenten en bewonersinitiatieven nu in de praktijk samenwerken en wat zij aan elkaar hebben. Daarnaast pakten we er klassieke en nieuwe bestuurskundige theorieën bij die een alternatieve blik werpen op die relatie. De daaruit geformuleerde inzichten helpen om eventuele polarisering te doorbreken en een gesprek te voeren tussen gemeenten en bewonersinitiatieven over hoe zij met elkaar willen samenwerken.

Hiërarchische relatie gaat over in netwerksamenwerking

In de verkenning wordt duidelijk dat de energietransitie een vraagstuk is dat de overheid niet alleen kan oplossen. Er is per definitie actie vanuit de overheid én bewoners nodig. De begrippen ‘top-down’ en ‘bottom-up’ zijn daarin ingrediënten die je beide nodig hebt om tot een goed recept voor een zo snel mogelijke energietransitie te komen. Tegelijkertijd is het de vraag of de hiërarchische relatie die de begrippen top-down en bottom-up suggereren, nog wel bestaat. Daarom spreken wij liever over verschillende rollen en verantwoordelijkheden in het samenspel tussen gemeente en bewoners. Wij zien dat een gemeente in de energietransitie meerdere vormen van sturing moet gebruiken. Het schakelen tussen deze vormen is een nieuwe uitdaging voor gemeenten.

Veranderend samenspel vraagt om gesprek over samenwerking

Op veel plekken in Nederland beginnen gemeenten en bewonersinitiatieven elkaar te vinden. Nu de plannen concreter en groter worden, zal de samenwerking veranderen en spannender worden, omdat er meer eisen aan worden gesteld. Het zou goed zijn als zij hierover vaker met elkaar in gesprek gaan. De inzichten uit de verkenning kunnen daarbij gebruikt worden. Zodat er sprake gaat zijn van een energietransitie, waarin zij elkaar in samenspel aanvullen en versterken.

De volledige publicatie 'Veranderend samenspel' is te vinden op de website van Platform31.

Als u de activiteiten van Platform31 op dit thema wilt blijven volgen, geef dit dan aan bij Merel Ooms (merel.ooms@platform31.nl).

 

Foto: gemeente Arnhem. Innovatie Arnhem, oktober 2019 met onder andere Lijn2030-bus van KombiSol.

Cookie-instellingen