Op deze pagina vind je de basisboodschap netcongestie (focus laagspanning) met een korte hanleiding hoe je deze gebruikt. Deze basisboodschap en handleiding is gemaakt door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Handleiding gebruikt basisboodschap

• Deze tekst focust zich vooral op het laagspanningsnet en is voor de doelgroep kleinverbruikers: huishoudens en (kleine ondernemers).
• De tekst is tot stand gekomen met input van allerlei partijen betrokken bij de actieagenda laagspanning van het Landelijk Actieprogramma Netcongestie.
• De tekst is getoetst in focusgroepen.
• Deze tekst kun je gebruiken ter ondersteuning van het verhaal over netcongestie. Je kunt er passages uit gebruiken of de tekst in geheel gebruiken. Dient vooral als achtergrond en context.

Basisboodschap

Het stroomnet in Nederland is vol. Dat komt doordat de overgang naar duurzame elektriciteit de afgelopen jaren steeds sneller is gegaan. Ook zijn we steeds meer op hetzelfde moment stroom gaan gebruiken. Er wordt hard gewerkt om het stroomnet te vergroten, maar dat is een enorme klus en duurt jaren. We moeten daarom ook allemaal - industrie, bedrijven en huishoudens - slimmer met elektriciteit omgaan.

Hoe werkt het stroomnet eigenlijk?

Het stroomnet in Nederland bestaat uit 3 onderdelen; het hoogspanningsnet, het middenspanningsnet en het laagspanningsnet. Bedrijven die veel stroom nodig hebben zijn aangesloten op het hoog- en middenspanningsnet. Huizen, kleine bedrijven en maatschappelijke instellingen zoals scholen (dat noemen we kleinverbruikers) zijn aangesloten op het laagspanningsnet.

Wat is het probleem?

Het stroomnet is vol. Daarmee bedoelen we dat de stroomkabels en andere onderdelen van het stroomnet aan hun maximale capaciteit zitten en er niet meer elektriciteit door de kabels past voor bijvoorbeeld een nieuw bedrijf, een school of nieuwe woonwijk. Dat komt omdat de problemen op het hoogspannings- en middenspanningsnet ook impact hebben op het laagspanningsnet. En we gebruiken ook steeds meer op dezelfde momenten veel stroom, waardoor het stroomnet vol raakt. Huishoudens hebben bijvoorbeeld een elektrische auto, koken elektrisch, hebben meer elektrische apparaten en/of verwarmen het huis nu met een warmtepomp of zijn van plan dat binnenkort te gaan doen. En bedrijven hebben bijvoorbeeld koelingen, elektrische vrachtwagens of bestelbusjes, maar ook verlichting en computers verbruiken veel stroom.

We hebben genoeg elektriciteit om aan de vraag te voldoen want we wekken veel energie op met windmolens en zonnepanelen. Maar op specifieke momenten kan het netwerk van kabels en stations de grote hoeveelheden stroom op dat moment niet aan, waardoor er file op het net ontstaat. Dit gebeurt op het laagspanningsnet vooral op piekmomenten, tussen 16 en 21 uur.

Het hoog- en middenspanningsnet zit bijna in heel Nederland al vol. Dat betekent dat bedrijven en organisaties die nieuw zijn of meer stroom willen gebruiken op een wachtlijst komen. Voor de huizen is ruimte op het stroomnet gereserveerd, maar ook het laagspanningsnet raakt steeds voller. Dat maakt het plannen van bijv nieuwbouwwijken heel moeilijk.

Wat merk je van het volle stroomnet in de woonwijk?

Op het stroomnet in woonwijken ontstaat ook file. Als we niets doen, kunnen bijvoorbeeld de lampen gaan knipperen of gaan apparaten stuk doordat ze teveel of te weinig stroom krijgen. Of er ontstaan langere wachttijden voor een aansluiting voor nieuwe woningen of woningen die een zwaardere aansluiting willen. In het ergste geval kan de stroom uitvallen in straten, buurten of wijken.

Hoe lossen we het probleem op?

De overheid wil samen met andere partijen zorgen dat er altijd voldoende stroom geleverd kan worden. De overheid en netbeheerders zijn daarom allereerst bezig met het zo snel mogelijk vergroten en uitbreiden van het stroomnet. Dit is een hele grote operatie en er zijn veel werkzaamheden nodig om dit voor elkaar te krijgen. Ook in woonwijken moeten er veel straten open gemaakt worden om dikkere kabels te leggen. En er moeten heel veel transformatorhuisjes in de wijken bijkomen. Het vergroten van het stroomnet duurt jaren.

Maar het vergroten en uitbreiden van het net is niet voldoende. Daarom moeten we het stroomnet ook slimmer gaan gebruiken. Bijvoorbeeld door minder stroom te gebruiken tijdens de ‘spitsmomenten’ tussen 16 en 21 uur. Daar kunnen we allemaal bij helpen. Bijvoorbeeld door bedrijven die met elkaar afspreken wie wanneer veel stroom gebruikt. Of door huishoudens door dat apparaten en systemen zoals laadpalen zo in te stellen dat ze automatisch hun stroomverbruik afstemmen op de capaciteit van het stroomnet.

Wat kun je nu al zelf doen?

We moeten voorkomen dat we allemaal op hetzelfde moment veel stroom gebruiken, maar dit verspreiden over de dag. Zo kan jij helpen om netcongestie (op piekmomenten) zoveel mogelijk te voorkomen:

• Energie besparen is altijd een goed idee. Kijk op Zet ook de knop om voor tips en ideeën.
• Verbruik – als dat kan - zo min mogelijk stroom tussen 16 en 21 uur. Zet bijvoorbeeld je wasmachine of vaatwasmachine en andere elektrische apparaten ruim voor 16 uur, of na 21 uur aan.
• Voor mensen met een elektrische auto: laad je auto als het kan niet tussen 16 en 21 uur, maar doe dit bijvoorbeeld ’s nachts. Ook als het zonnig weer is en zonnepanelen in de wijk veel stroom produceren is het een goed moment om te laden.
• Voor mensen die een warmtepomp overwegen: een hybride warmtepomp in plaats van een volledig elektrische warmtepomp kan de druk op het stroomnet verminderen. Omdat de hybride versie minder stroom gebruikt en overschakelt op gas als het heel koud is. Toch levert ook de hybride warmtepomp gasbesparing op. Wie een volledig elektrische warmtepomp wil, check of er voldoende ruimte is op het stroomnet.

Verdiepende informatie

Netbeheerders zijn verantwoordelijk voor het stroomnet. Elektriciteit wordt opgewekt in grote centrales, via zonneparken en windmolens. Dan wordt het via hoogspanningslijnen getransporteerd door heel Nederland naar onderstations. Daar wordt de hoogspanning omgezet naar middenspanning en via kabels naar steden en dorpen gebracht. In wijken en buurten wordt de spanning in transformatorhuisjes verder verlaagd tot laagspanning. Die stroom komt bij huizen (en kleine bedrijven en maatschappelijke instellingen) binnen in de meterkast en zo kun je thuis apparaten met een stekker aansluiten op het elektriciteitsnetwerk. Inmiddels wekken ook steeds meer consumenten en lokale energiecoöperaties zelf energie op uit bijvoorbeeld zon en wind. Daarom maken netbeheerders het net geschikt voor tweerichtingsverkeer.